การทำบุญในงานบุญและพิธีกรรมต่าง ๆ ถือเป็นส่วนหนึ่งในสังคมวัฒนธรรมไทยที่มีการปฏิบัติมาอย่างยาวนาน ซึ่งในปัจจุบันมีงานบุญมากมายที่จะช่วยเสริมสิริมงคลและเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของผู้คน ไม่ว่าจะเป็น การไหว้ศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่ ศาลพระพรหม รวมถึงพิธีบวงสรวงประจำปี พิธีบวงสรวงกิจการร้านค้าต่าง ๆ การถวายสังฆทาน ทำบุญตักบาตร และงานบุญที่มีความสำคัญทางศาสนาอื่น ๆ ที่มีการปฏิบัติสืบต่อกันมา
โดยในบทความนี้จะมาทำความรู้จักกับการทำบุญถวายสังฆทาน จะต้องเตรียมของถวายสังฆทานอย่างไรให้ครบถ้วนและเหมาะสม พร้อมทั้งขั้นตอนกระบวนการและบทสวดที่ใช้สำหรับพิธีทำบุญถวายสังฆทานที่ควรรู้!
การทำบุญ “ถวายสังฆทาน” คืออะไร
การทำบุญถวายสังฆทาน เป็นพิธีทางศาสนาที่จะถวายสิ่งของที่มีความจำเป็นให้แก่พระภิกษุสงฆ์ โดยไม่จำเป็นต้องเจาะจงว่าจะมอบให้พระรูปใดรูปหนึ่ง แต่เป็นการถวายสิทธิกองกลางแก่พระสงฆ์ภายในวัด เพื่อที่จะสามารถนำไปใช้งานในชีวิตประจำวัน ซึ่งหากพูดถึงการถวายสังฆทาน เรียกได้ว่าเป็นประเพณีปฏิบัติที่มีมาตั้งแต่สมัยพุทธกาล เริ่มจากพระนางมหาปชาบดีโคตมี ซึ่งเป็นพระมารดาของพระพุทธเจ้า ทรงถวายผ้าจีวรแด่พระพุทธเจ้า แต่พระพุทธเจ้าทรงแนะนำให้พระมารดาถวายผ้าจีวรแก่พระภิกษุสงฆ์รูปอื่น ๆ แทน เพราะจะได้บุญกุศลมากกว่า จากนั้นการถวายสังฆทานก็กลายมาเป็นประเพณีที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนานจนถึงปัจจุบัน
ของถวายสังฆทานต้องมีอะไรบ้าง
การเตรียมของถวายสังฆทานเป็นสิ่งที่มีความสำคัญอย่างมาก โดยจะต้องเตรียมจตุปัจจัยหรือของถวายสังฆทานที่มีความจำเป็นและใช้งานได้จริงสำหรับภิกษุสามเณร โดยจะต้องเตรียมให้ครบถ้วน ดังนี้
- ผ้าไตรจีวร
- หนังสือธรรมะ และอุปกรณ์การเรียนสำหรับเรียนพระปริยัติธรรม
- ยารักษาโรค หรือยาสามัญประจำบ้าน
- ของใช้ส่วนตัว เช่น สบู่ มีดโกน ยาสีฟัน แปรงสีฟัน
- ข้าวสารอาหารแห้ง เช่น ข้าวสาร อาหารกึ่งสำเร็จรูป น้ำดื่ม นม
- อุปกรณ์ทำความสะอาด อุปกรณ์ไฟฟ้า หรือเครื่องใช้ไฟฟ้า
- ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด เช่น น้ำยาล้างจาน ไม้กวาด
ขั้นตอนถวายสังฆทานและบทสวด
เมื่อเตรียมของถวายสังฆทานอย่างครบถ้วนและเหมาะสมแล้ว สิ่งที่ทุกคนจะต้องรู้ก่อนทำบุญสังฆทาน นั่นคือ ขั้นตอนกระบวนการและบทสวดที่ใช้ในพิธีถวายสังฆทาน โดยจะมีรายละเอียดของขั้นตอนและบทสวด ดังนี้
ขั้นตอนถวายสังฆทาน
- จัดเตรียมของถวายสังฆทานให้ครบตามจำนวนที่ต้องการถวาย พร้อมธูปเทียน
- จุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย เพื่อเป็นการแสดงความเคารพและความศรัทธาต่อพระพุทธเจ้า พระธรรม และสงฆ์
- ท่องบทสวดต่าง ๆ ตามลำดับ
- วางสังฆทานหน้าพระสงฆ์ พร้อมกล่าวคำถวายและประเคยสังฆทาน
- ฟังคำกล่าวอนุโมทนา และกรวดน้ำเพื่อตั้งจิตอธิษฐานอุทิศส่วนกุศล
บทสวดสำหรับการถวายสังฆทานที่ควรรู้
- บทสวดนมัสการพระพุทธเจ้า “นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ” (3 จบ)
- บทสวดบูชาพระพุทธเจ้า “อิติปิโส ภะคะวา อะระหัง สัมมาสัมพุทโธ, วัชชาจะระณะสัมปันโน, สุขโต โลกะวิทู, อนุตตะโร ปุริสสะทัมมะสาระถิ, สัตถา เทวะมะนุสสานัง, พุทโธ ภะคะวาติ”
- บทสวดบูชาพระธรรม “สวากขาโต ภะคะวาตา ธัมโม, ธัมมัง นะมัสสามิ”
- บทสวดบูชาพระสงฆ์ “สุปะฏิปันโน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ, สังฆัง นะมามิ”
- บทสวดอัญเชิญพระรัตนตรัย “อิติปิโส ภะคะวา อะระหัง สัมมาสัมพุทโธ, อะภิวาเทมิ (กราบ) ธัมมัง อะภิวาเทมิ (กราบ) สังฆัง อะภิวาเทมิ (กราบ)”
- บทสวดอธิษฐาน “อิทัง ปุญญะ ผลัง มะยัง ภะคะวาโต ปฏิปัตติยา สะทา โสตถี ภะวะตุ สุขิตา โหตุ นิพพานัง ปัจจะยามะ”
- บทสวดถวายสังฆทาน “อิมานิ ภันเต ภัตตานิ ปัจจัยยา เภสัชชานิ จีวรา สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมานิ ภัตตานิ ปัจจัยยา เภสัชชานิ จีวรา สะปะริวารานิ ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ”
ซึ่งบทสวดถวายสังฆทานดังกล่าวมีความหมายว่า “ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวาย ภัตตาหาร ปัจจัย ยารักษาโรค ผ้าไตรจีวร และของใช้จำเป็นเหล่านี้ แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์ จงรับ ภัตตาหาร ปัจจัย ยารักษาโรค ผ้าไตรจีวร และของใช้จำเป็นเหล่านี้ ของข้าพเจ้าทั้งหลาย เพื่อประโยชน์สุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย ตลอดกาลนานเทอญ”
บทสรุป
การถวายสังฆทาน เป็นขนมธรรมเนียมประเพณีที่มีการสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน ตั้งแต่ในอดีตมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งแน่นอนว่าการเตรียมสิ่งของสำหรับการถวายสังฆทานมีความสำคัญและต้องเตรียมให้ครบถ้วนและเหมาะสม ไม่เพียงเท่านั้น ทุกคนควรจะทำความเข้าใจเกี่ยวกับขั้นตอนกระบวนการในงานบุญถวายสังฆทานด้วยเช่นกัน นอกเหนือจากการถวายสังฆทานแล้ว ยังมีการทำบุญหรือการไหว้ขอพรเพื่อความเป็นสิริมงคลต่าง ๆ มากมาย โดยเฉพาะการตั้งศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่ไว้ที่บ้าน
สำหรับใครที่ต้องการตั้งศาลพระภูมิเจ้าที่ไว้ในพื้นที่บริเวณบ้าน ‘เมืองราชศาลพระภูมิ’ เป็นร้านขายศาลพระภูมิ ศาลโมเดิร์น ศาลเจ้าที่ ศาลพระพรหม และส่วนประกอบของศาลอย่างครบวงจร รวมถึงบริการจากทีมงานผู้เชี่ยวชาญที่จะสามารถให้คำแนะนำเกี่ยวกับการตั้งศาลพระภูมิอย่างครบถ้วนและเหมาะสม
