วิถีชีวิตของคนไทย มักมีความเชื่อเกี่ยวกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือสิ่งที่มองไม่เห็นควบคู่อยู่เสมอ ไม่ว่าจะเป็นความเชื่อเกี่ยวกับการตั้งศาลเจ้าที่ หรือศาลตา ยาย ไว้ที่บ้าน โดยมีความเชื่อว่าจะนำความอุ่นใจ และความสบายใจมาให้เจ้าของบ้านและสมาชิกภายในบ้าน เนื่องจากเป็นที่อยู่ของดวงวิญญาณที่เคยอยู่ในสถานที่นั้น ๆ การตั้งศาลตายายก็ถือเป็นการเคารพเจ้าของสถานที่เดิม ให้ช่วยปกป้อง คุ้มครอง และปกปักรักษาสมาชิกภายในบ้านให้อยู่เย็นเป็นสุข อยู่รอดปลอดภัยนั่นเอง
การตั้งศาลตา ยาย
ศาลตา ยาย ถือเป็นการอัญเชิญดวงวิญญาณ ให้ขึ้นมาสถิตบนศาล เพื่อช่วยคุ้มครองดูแลเจ้าของบ้านในปัจจุบันและครอบครัวให้ปลอดภัย จึงควรเลือกพื้นที่ให้ถูกทิศทาง โดยสามารถจ้างซินแสหรือหมอดูมาเพื่อดูฮวงจุ้ยและกำหนดสถานที่ หรือเจ้าบ้านสามารถกำหนดสถานที่ได้เอง โดยการปรึกษาหรือถ่ายภาพส่งให้พราหมณ์ชี้จุดตำแหน่งที่ตั้ง ซึ่งควรจะมีหลัก ดังนี้
- ตั้งศาลออกมาให้ไกลจากตัวบ้าน และห้ามตั้งไปทางทิศตะวันตกโดยตรง
- ทิศที่ดีและเหมาะสมที่สุด คือ ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ รองมาจะเป็นทิศตะวันออกและทิศตะวันออกเฉียงใต้
- ไม่ตั้งศาลหลบมุม ใกล้ของมีกลิ่น เช่น ถังขยะ ห้องน้ำ บ่อบำบัด เป็นต้น
- ไม่ตั้งกีดขวางประตูอาคารและประตูรั้ว
- อย่าหันหน้าศาลตรงกับประตูทางเข้าด้านในบ้านหรือตัวบ้าน เพราะมีความเชื่อว่าจะทำให้มีสิ่งไม่ดีเข้ามายังภายในบ้านได้
- ห้ามตั้งไว้ใต้บันได เพราะเป็นพื้นที่สัญจร จะทำให้ไม่สงบ
- ไม่ตั้งในตำแหน่งใต้คานบ้าน เพราะอาจส่งผลให้ความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าที่ลดลงได้
เครื่องตั้งศาลตา ยาย
โดยปกติศาลตา ยาย มักนิยมสร้างเป็นเรือนไทยจำลองที่มี 4 หรือ 6 เสา เนื่องจากมีลำดับสถานภาพต่ำกว่าศาลพระภูมิ และจะต้องเตรียมเครื่องตั้งให้ครบถ้วน ดังนี้
- พระภูมิ
- ตุ๊กตาตายาย ตุ๊กตาตั้งศาล
- ตุ๊กตาบริวาร ได้แก่ บริวารชาย-หญิง นางรำ และช้าง ม้า
- ผ้าสี
- พวงมาลัย
- พวงมาลัยดาวเรืองดอกใหญ่ พวงมาลัยดาวเรืองดอกเล็ก
- โอ่งน้ำเงินทอง
- ผ้าม่านศาล
- เครื่องใช้ในพิธีลงเสาเอก ประกอบไปด้วย พลอยเก้าสี อิฐเงินทองนาค และไม้มงคล
วันต้องห้ามในการตั้งศาล
เดือนอ้าย (ธันวาคม) วันพฤหัสบดี และวันเสาร์
เดือนยี่ (มกราคม) วันพุธ และวันศุกร์
เดือน 3 (กุมภาพันธ์) วันอังคาร
เดือน 4 (มีนาคม) วันจันทร์
เดือน 5 (เมษายน) วันพฤหัสบดี และวันเสาร์
เดือน 6 (พฤษภาคม) วันพุธ และวันศุกร์
เดือน 7 (มิถุนายน) วันอังคาร
เดือน 8 (กรกฎาคม) วันจันทร์
เดือน 9 (สิงหาคม) วันพฤหัสบดี และวันเสาร์
เดือน 10 (กันยายน) วันพุธ และวันศุกร์
เดือน 11 (ตุลาคม) วันอังคาร
เดือน 12 (พฤศจิกายน) วันจันทร์
หัวใจสำคัญในการตั้งศาลตา ยาย
เป็นที่รู้กันดีว่าศาลตา ยาย นั้นมีความศักดิ์สิทธิ์ และเป็นที่เคารพ บูชาของคนไทย มาอย่างยาวนาน ดังนั้น จึงต้องดูแล รักษาความสะอาด ทั้งศาล และบริเวณโดยรอบให้สะอาดอยู่เสมอ เพื่อแสดงถึงความเคารพต่อดวงวิญญาณที่อยู่ในศาลนั่นเอง และสิ่งสำคัญในการตั้งศาลให้เกิดความศักดิ์สิทธิ์ ได้แก่
- ฤกษ์ยามที่ถูกต้อง เพราะจะช่วยเสริมสิริมงคลและสิ่งที่ดีให้แก่ผู้อยู่อาศัย
- อาจารย์ หมอโหรา หรือพราหมณ์ที่มาทำพิธีอัญเชิญ ที่มีคุณสมบัติครบและมีศีลมีธรรม
ของไหว้ศาลตา ยาย
ในแต่ละพื้นที่หรือแต่ละจังหวัด อาจจะมีการตั้งของไหว้ต่างกันเล็กน้อย ขึ้นอยู่กับความเชื่อของแต่ละบุคคล รวมถึงคำแนะนำจากเจ้าพิธีที่มาประกอบพิธีกรรม ซึ่งจะมีของไหว้ที่ใช้กันทั่วไป ดังนี้
- ดอกไม้ พวงมาลัย และ ธูปเทียน
- หมาก พลู บุหรี่ หรือยาเส้น
- น้ำเปล่า น้ำชา หรือน้ำแดง (สื่อถึงความแข็งแกร่งและพลังอำนาจ)
- อาหารคาวต่าง ๆ พร้อมข้าวสวย แต่ต้องข้าวที่เพิ่งหุงเสร็จใหม่ ๆ ยังไม่มีใครเปิดตักก่อน และให้เน้นอาหารไทย เช่น แกงส้ม ต้มยำ แกงเผ็ด หรือต้มจืด เป็นต้น
- ผลไม้ ซึ่งจะนิยมตั้งไหว้ด้วยผลไม้มงคล เช่น ส้ม หรือ กล้วย ห้ามใช้ส้มโอ หรือผลไม้ชื่อไม่เป็นมงคลตั้งไหว้เด็ดขาด
- ขนมหวานแบบไทย ๆ เช่น ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง เม็ดขนุน เป็นต้น
- เครื่องหอม หรือของหอม เช่น น้ำอบ เป็นต้น
บทสรุป
การตั้งศาลตา ยาย หรือศาลเจ้าที่ เป็นความเชื่อที่อยู่คู่คนไทยมาอย่างยาวนาน ส่วนมาบ้านทุกหลังของคนไทยจะมีศาลพระภูมิ ศาลตายาย และยังมีร้านขายศาลพระภูมิอีกด้วย มีทั้งศาลพระพรหม ศาลโมเดิร์น และ อื่นๆหลากหลายประเภท ดังนั้นจึงควรปฏิบัติให้ถูกต้องตามขั้นตอน และจะต้องเตรียมเครื่องตั้งศาลให้ครบถ้วน ที่สำคัญ จะต้องหมั่นดูแล ทำความสะอาด อย่าให้รกร้าง คอยถวายของไหว้ ให้สะอาดและสดใหม่อยู่เสมอ มิเช่นนั้นอาจจะกลายเป็นฮวงจุ้ยไม่ดีต่อผู้อยู่อาศัยภายในตัวบ้าน
