งานมงคลและงานอวมงคล ล้วนเป็นส่วนหนึ่งที่มีความสำคัญในวิถีชีวิตและวัฒนธรรมไทยมาอย่างยาวนาน โดยที่มีจุดประสงค์เพื่อเป็นการเสริมความเป็นสิริมงคลในชีวิต และเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว และปฏิเสธไม่ได้เลยว่าการนิมนต์พระ การเตรียมสถานที่ หรือการเตรียมอาหารมงคล ก็ล้วนเป็นขั้นตอนสำคัญในพิธีกรรมต่าง ๆ ของการจัดงานมงคลและงานอวมงคลที่มองข้ามไม่ได้โดยเด็ดขาด!
โดยในบทความนี้จะพามาทำความรู้จักกับงานมงคลและงานอวมงคล เพื่อทำความเข้าใจถึงความแตกต่าง รวมถึงข้อปฏิบัติที่เหมาะสมสำหรับงานมงคลและงานอวมงคลต่าง ๆ เพราะแน่นอนว่าแต่ละพิธีกรรม แต่ละประเพณีก็จะมีความแตกต่างที่ต้องทำความเข้าใจเพื่อการประกอบพิธีอย่างถูกต้องตามหลักความเชื่อมากที่สุด
ทำความเข้าใจ งานมงคลและอวมงคล
เชื่อว่าหลายคนเคยเข้าร่วมงานมงคลและอวมงคลมากมาย ซึ่งงานมงคลคืองานหรือพิธีกรรมมงคล จัดทำขึ้นเพื่อสร้างความสุข ความเป็นสิริมงคล และเจริญรุ่งเรือง ส่วนงานหรือพิธีกรรมอวมงคล จัดทำขึ้นเพื่อบำบัดบรรเทาทุกข์เศร้า ปัดเป่าเคราะห์ร้าย และเรื่องไม่ดี โดยที่เราจะพามาดูว่างานมงคลและงานอวมงคล มีอะไรบ้าง
งานมงคล
- งานมงคลสมรส
- งานทำบุญขึ้นบ้านใหม่
- งานทำบุญบริษัทใหม่
- งานทำบุญวันเกิด
- งานบวช
- งานทำบุญประจำปี
- งานฉลองเทศกาลสำคัญทางศาสนา
- พิธีตั้งศาลพระภูมิ
- พิธีวางศิลาฤกษ์ / ขึ้นเสาเอก
งานอวมงคล
- งานศพ / พิธีฌาปนกิจ
- งานทำบุญครบรอบวันตาย
- งานทำบุญอัฐิ / บรรพบุรุษ
- ทำบุญหน้าวันปลงศพ
การนิมนต์พระ งานมงคล
สำหรับการนิมนต์พระในงานมงคลต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น งานมงคลสมรส, งานบวช, งานทำบุญขึ้นบ้านใหม่, งานทำบุญวันเกิด, งานทำบุญบริษัทใหม่ หรืองานทำบุญประจำปี มักจะนิยมเจริญพระพุทธมนต์เพื่อความเป็นสิริมงคล โดยส่วนใหญ่แล้วจะมีการนิมนต์พระสงฆ์เป็นจำนวน 5 รูป, 7 รูป หรือ 9 รูป โดยเฉพาะการนิมนต์พระสงฆ์ 9 รูป เนื่องจากเลข 9 เป็นเลขมงคล และพ้องเสียงกับคำว่า ‘ก้าว’ ที่หมายถึงก้าวหน้าด้วยเช่นกัน และที่สำคัญ จะมีการปฏิบัติ ดังต่อไปนี้
- อาราธนาพระสงฆ์มาเจริญพระพุทธมนต์
- ที่ตั้งพระพุทธรูปพร้อมทั้งเครื่องบูชา
- ตกแต่งสถานที่บริเวณพิธีให้สะอาด เรียบร้อย สวยงาม และเหมาะสม
- วงด้ายสายสิญจน์
- อัญเชิญพระพุทธรูปมาตั้งบนที่บูชา
- ปูลาดอาสนะสำหรับพระสงฆ์
- เตรียมเครื่องรับรองพระสงฆ์ ตามสมควรแก่ฐานะ ได้แก่ หมาก พลู บุหรี่ น้ำเย็น น้ำร้อน และกระโถน
- ตั้งภาชนะสำหรับทำน้ำมนต์ โดยปกติจะนิยมใช้น้ำที่ได้มาจากดิน ไม่ใช่น้ำฝน
- เตรียมอาหารมงคลและขนมมงคลต่าง ๆ เพื่อถวายแด่พระสงฆ์
การนิมนต์พระ งานอวมงคล
สำหรับการนิมนต์พระในงานอวมงคล ไม่ว่าจะเป็น งานศพ / พิธีฌาปนกิจ, งานทำบุญครบรอบวันตาย, ทำบุญหน้าวันปลงศพ หรืองานทำบุญอัฐิ / บรรพบุรุษ มักจะนิยมสวดอภิธรรม โดยเป็นบทสวดที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับธรรมะขั้นสูง โดยส่วนใหญ่แล้วจะมีการนิมนต์พระสงค์จำนวนเลขคี่ เช่น นิมนต์พระสงฆ์ 4 รูป, 8 รูป หรือ 10 รูป ซึ่งจะขึ้นอยู่กับขนบธรรมเนียมประเพณีต่างๆ ด้วยเช่นกัน ตัวอย่างเช่น
- พิธีสวดอภิธรรม มักจะนิมนต์พระสงฆ์อย่างน้อย 4 รูป
- พิธีสวดพระพุทธมนต์งานบำเพ็ญกุศลศพ เช่น งานทำบุญ 50 วัน หรือ 100 วัน มักจะนิมนต์พระสงฆ์ 5 รูป, 7 รูป หรือ 10 รูป ตามความเหมาะสม
- พิธีสวดหน้าไฟ (สำหรับงานศพ) มักจะนิมนต์พระสงฆ์อย่างน้อย 4 รูป
- พิธีสวดงานฌาปนกิจศพ มักจะนิมนต์พระสงฆ์ 20 รูป, 25 รูป หรือ 100 รูป ขึ้นอยู่กับกำลังศรัทธา
- พิธีสวดมาติกาบังสุกุลศพ มักจะนิมนต์พระสงฆ์ในจำนวนที่เท่ากับอายุเท่ากับผู้ตาย เช่น หากผู้ตายอายุ 65 ปี ก็มักจะนิมนต์พระสงฆ์ 65 รูป เป็นต้น
บทสรุป
การนิมนต์พระสงฆ์สำหรับงานบุญต่าง ๆ ทั้งงานมงคลและอวมงคล เป็นขั้นตอนกระบวนการที่มีความสำคัญและเป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่มีมาตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งในแต่ละงานก็จะมีการประกอบพิธีกรรมและข้อปฏิบัติที่แตกต่างกัน ที่สำคัญ แม้ว่าความเชื่อหลาย ๆ อย่างจะมีการเปลี่ยนแปลงไป แต่ในปัจจุบันยังคงมีพิธีตั้งศาลพระภูมิ รวมถึงการไหว้ศาลพระภูมิ และศาลเจ้าที่ในบ้าน แต่ก็จะมีการปรับเปลี่ยนตามยุคสมัย เช่น การเลือกใช้ศาลโมเดิร์น นั่นเอง
